De pelgrimsroute

De pelgrimsroute naar Santiago de Compostela, de Jakobsweg, is de pelgrimsroute naar het graf van de apostel Jakobus in Santiago de Compostela in Spanje. De hoofdroute is de Camino Francés in het noorden van Spanje, die een voortzetting is van meerdere trajecten komend uit Frankrijk. De Camino Francés loopt vanaf de Pyreneeën langs de steden Pamplona, Estella, Logroño, Burgos, León, Astorga en Ponferrrada naar Santiago de Compostela.

De Camino Francés in zijn huidige loop is in de eerste helft van de 11e eeuw ontstaan; er wordt echter aangenomen dat de route al veel ouder is. De traditie van de bedevaart naar Sint Jakob in Compostela gaat terug naar de tijd van Karel de Grote, nadat volgens de legende in 814 zijn graf in Compostela gevonden was. Sinds 1993 is het Spaanse deel van de pelgrimsroute in de Werelderfgoedlijst van UNESCO opgenomen.

Historie

Van oudsher hebben bedevaarten een religieus karakter; pelgrims reisden naar een oord om de daar aanwezige relikwieën te vereren. Ook ondernam men een bedevaart ter uitvoering van een aan God gedane belofte of vanwege boetedoening. Deze motieven spelen thans ook nog een belangrijke rol, maar een deel van de pelgrims die tegenwoordig naar Santiago reizen, doen dit vanwege het cultuurhistorische erfgoed langs de route, de fysieke uitdaging of ontwikkelingen in hun leven.

De katehdraal van Santiago heeft de vorm van een kruiskerk en stamt uit 1077. Volgens de legende zou het graf van de apostel Jakobus zich in de kerk bevinden. Zijn stoffelijk overschot zou, nadat hij in Palestina was onthoofd, in een stenen boot zijn gelegd waarin twee van zijn discipelen meereisden. De boot bereikte vanzelf de kust van Galicië, waarna het dode lichaam werd begraven bij de berg Libredón.

Over het graf verrees een machtige kathedraal. Volgens de overlevering startte de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela in Nederland nadat Bonifatius het christendom naar Friesland gebracht had, en nadat de verering van zijn relikwieën in de buurt van Dokkum populair was geworden, vanaf ongeveer het jaar 800.

Routes en overnachten

De route in Spanje is gemarkeerd met palen en borden met daarop een gestyleerde Sint Jakobsschelp, een blauwe ondergrond met gele geschilderde pijlen. Er zijn twee routes door de Pyreneeën; een over de Col de Somport ten noorden van Jaca, en de andere van het Franse Saint-Jean-Pied-de-Port naar Roncesvalles.

De laatste route wordt het meest gebruikt vanwege de kleinere kans op sneeuwval. Bij Puente la Reina ten zuiden van Pamplona ontmoeten deze routes elkaar, waarna de hierboven genoemde steden worden aangedaan. De route loopt deels door het open veld, doch ook vaak langs soms drukke verkeerswegen.

Langs de route zijn op regelmatige afstanden sobere herbergen ingericht, waar reizigers kunnen overnachten en eten. Pelgrims hebben in de meeste gevallen alleen toegang op vertoon van een pelgrimspas, Credencial del Peregrino, en betalen een bedrag voor logies en een maaltijd.

Met behulp van de Credencial, die men onderweg kan laten afstempelen, kan bij aankomst in Santiago aangetoond worden dat men een voldoende afstand heeft afgelegd om een oorkonde te verkrijgen, de zogeheten Compostela.

Voor wandelaars is een afgelegde afstand van 100 kilometer vereist, voor fietsers 200 kilometer; indien men te paard reist 300 kilometer. Deze afstanden worden gerekend tot Santiago. Santiago de Compostela is een van de belangrijkste bedevaartsoorden. Pegrims uit heel Europa eindigen hier hun tocht.

Per fiets vanuit Nederland

Door het Nederlandse genootschap van Sint Jakob worden verschillende Nederlandse kathedraalsteden als het officiële startpunt beschouwd. Haarlem is een eeuwenoud startpunt, en sinds 1983 het hedendaagse startpunt van een fietsroute naar Santiago de Compostela geworden. Dit nadat een internationale groep wetenschappers de oude route had onderzocht, en nadat een van hen een stel kaarten had ontwikkeld. 

Sinds die tijd zijn er meer fietsroutes vanuit andere Nederlandse steden bekend geworden. De bekendste is vanuit Maaastricht.

De pelgrimstocht is voor iedereen, jong of oud, fit of wat minder fit, religieus of niet. Ieder gaat met zijn eigen doel voor ogen. Neem je tijd, zodat je je lichaamsspieren niet te veel belast en elke dag weer verder kunt. Geniet vooral ook van de omgeving waar je doorheen reist en bewonder al het historisch cultuurgoed wat je passeert. Het einddoel wacht voor ieder in Santiago met het trotse gevoel dat de reis volbracht is.